نبشی و ناودانی چیست انواع، کاربرد و تفاوت آنها

نبشی چیست؟ 
به پروفیل هایی که شکلی شبیه به L انگلیسی دارند، در سازه های مختلف به کار گرفته می شوند و سطح مقطع عمود بر هم دارند، نبشی گفته می شود. باید بدانید که قیمت نبشی، در هزینه تمام شده سازه تاثیر می گذارد. کاربرد نبشی در صنایع مختلفی همچون ساخت و ساز و در پروژه های عمرانی و صنعتی انکار ناپذیر است. نبشی یکی از مهم ترین پروفیل های ساختمانی بوده که به شکل مرکب و منفرد مورد استفاده قرار می گیرد.

معرفی انواع نبشی
کاربرد نبشی بسته به استفاده و انواع آن متفاوت است. نبشی ها از نظر ظاهری و نحوه تولید به انواع زیر تقسیم بندی می شوند:

نبشی بال مساوی: در نقشه های ساختمانی نبشی را با حرف L نشان می دهند و سپس سایز آن را درج می کنند. به عنوان مثال اگر سایز نبشی 200 میلی متر باشد، آن را به صورت L200 نشان می دهند.

نبشی بال نامساوی: از این نوع در صنایع خاص استفاده می کنند. زمانی که نتوان از نبشی بال مساوی استفاده کرد، نوبت به استفاده از نبشی بال نامساوی می رسد. این نوع در سایزهای مختلف تولید می شود.

نبشی فابریک: این نوع، از همان بدو تولید، به شکل نبشی از دستگاه خارج می شود که به دو صورت بال مساوی و بال نامساوی طبقه بندی می شود و از روی شکل ظاهری آن می توان تفاوت شان را تشخیص داد.

نبشی پرسی: ساخت این نوع به وسیله یک ورق 6 متری بوده که عرض آن را از وسط خم می کنند. در واقع ماهیت اصلی نبشی پرسی از فولاد است.

ناودانی چیست؟
ناودانی یکی از مقاطع فولادی محسوب می‌شود که این نوع در دسته‌های پروفیل قرار می‌گیرند. ناودانی‌ها که به انگلیسی (Steel C Channels )نامیده خواهند شد. نوعی از محصول فولادی تولیدشده است که به روش نورد گرم ایجادشده که در ساختمان‌سازی کاربردهای فراوانی دارند. ناودانی‌ها همان‌طور که در سطح مقطع آن می‌توان مشاهده کرد، ناودانی‌ها که شامل یک سطح افقی یا جان و دو بال عمودی تشکیل‌شده‌اند. همان‌طور که میدانید ناودانی‌ها را می‌توان در اندازه‌ها و ضخامت‌های گوناگون تهیه کرد. انواع ناودانی‌های فولادی به شکل کلی نوع مقاومت ساختاری به آن‌ها خواهند ‌بخشید که برای قاب‌ها و مهاربندی‌ها بسیار مناسب بوده است.

ناودانی: پروفیلی با مقطع باز
ناودانی از جمله پروفیل‌های مقطع باز است که از دو سطح عمودی به نام بال و یک سطح افقی به نام جان تشکیل شده است. ناودانی‌ها که در زبان انگلیسی به نام Steel C Channels معروف هستند، از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند که از جمله‌ی مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به انواع آلومینیوم، گالوانیزه و استنلس استیل اشاره کرد.

ناودانی دارای مشخصات ویژه‌ای است که با آن‌ها شناخته می‌شود:
تحمل بالا در برابر ضربه و فشار
سرعت نصب بالا
حجم پایین و اشغال فضای کم
مقاومت بالا برای استفاده به مدت طولانی
پایین بودن وزن اسکلت فلزی

انواع ناودانی براساس فرآیند تولید
ناودانی‌ها براساس فرآیند تولید در دو گروه ناودانی فابریک و ناودانی پرسی قرار می‌گیرند:

ناودانی فابریک
برای تولید ناودانی‌های فابریک در ابتدا شمش‌های فولادی در کوره‌های مشخصی ذوب شده و بعد از آن با اعمال مراحل خاصی به شکل ناودانی در می‌آیند. امکان تولید این ناودانی به روش نورد گرم یا سرد وجود دارد. در نورد گرم بعد از رسیدن شمش به دمای مشخص آن را از غلتک‌های مشخصی عبور می‌دهند تا شکل مورد نظر در آن ایجاد شود. لازم به ذکر است که ناودانی‌های تولید شده به این روش از کیفیت چندان بالایی برخوردار نیستند. در مقابل به دلیل دادن زمان کافی برای سرد شدن، مقاطع تولید شده به روش نورد سرد شکل بهتر و استحکام بیشتری دارند.

ناودانی پرسی
برای تولید این ناودانی از ورق‌های فولادی استفاده می‌کنند. در مرحله‌ی اول ورق در ضخامت مورد نظر برش خورده و بعد از آن از محل مشخص شده خم می‌شود تا شکل نهایی در آن ایجاد شود. لازم به ذکر است که کیفیت ناودانی پرسی در مقایسه با فابریک نسبتاً کمتر است.

کاربرد انواع ناودانی در ساختمان‌ سازی
در قسمت‌های بعدی، قصد داریم تا کاربرد انواع ناودانی در ساختمان‌ سازی را بررسی کنیم.

کاربرد ناودانی تک یا جفت
ناودانی را به صورت تکی یا جفتی در صنعت استفاده می‌کنند. عموماً کاربرد ناودانی در ساختمان‌ سازی به صورت تکی در تیرهای ساختمان و به صورت جفتی در ساخت خرپا، استراکچر و بادبند است.

کاربرد ناودانی ساده
ناودانی که جان آن به صورت ساده و یک تکه باشد، ناودانی ساده نامیده می‌شود. کاربرد ناودانی در ساختمان‌سازی بیشتر در ساختن پل‌های باربر است.

کاربرد ناودانی مشبک
این ناودانی، به صورت شبکه‌ای و مشبک است. به دلیل وجود چشمه یا روزنه در ساختار این نوع ناودانی، وزن آن سبک‌تر و بنابراین کاربردهای آن نیز متفاوت‌تر است. کاربرد ناودانی در ساختمان‌سازی از نوع  مشبک در این قسمت به صورت کلی بیان شده است:
ساخت قفسه‌های فولادی محکم
کاربرد ناودانی در نصب سنگ به شکل خشک
کاربرد ناودانی در استحکام بخشیدن به سازه‌های فولادی
کاربرد ناودانی آلومینیومی
ناودانی آلومینیومی از آلیاژهای مختلف آلومینیوم ساخته می‌شود. از آن‌جایی که فلز آلومینیوم دارای مشخصه‌هایی ‌نظیر وزن سبک، مقاومت بالا در برابر خوردگی، استحکام خوب، شکل پذیری آسان، جوش پذیری بالا و… است، می‌توان از آن در ساخت پروژه‌های مختلف استفاده کرد. از جمله کاربرد ناودانی آلومینیومی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ساخت انواع سازه‌ها
تولید شاسی تریلرها و کشنده‌ها
تولید انواع چهارچوب‌‌های درب و پنجره
ساخت خرپا و بادبندها
ساخت ستون‌ها و اسکلت‌های فلزی
ساخت تشکیلات دریایی
ساخت تجهیزات ترافیکی
ناودانی‌های آلومینیومی بعد از تولید به روش نورد گرم، در ابعاد ۶ و ۱۲ متری به بازار عرضه می‌شوند. وزن پایین ناودانی آلومینیوم باعث شده تا از این محصول به صورت گسترده در نمای ساختمان استفاده شود.

کاربرد ناودانی استیل
ناودانی استیل از فولاد، تیتانیوم، مس، آلومینیوم و ۱۰ تا ۳۰ درصد کروم ساخته می‌شود. هرچقدر میزان کروم استفاده شده در ساخت ناودانی استیل بیشتر باشد، محصول مقاومت بیشتری در برابر خوردگی و زنگ زدگی خواهد داشت. ناودانی استیل به دلیل مقاومت بالا و ظاهر زیبا در نمای ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر استفاده از ناودانی در نمای ساختمان از دیگر کاربردهای این محصول می‌توان به ساخت تجهیزات کشتیرانی، کاربرد در صنایع غذایی و امکان استفاده در شرایط آب و هوایی مختلف اشاره کرد. 

کاربرد ناودانی گالوانیزه
ناودانی گالوانیزه از یک قطعه فولاد با روکش روی ساخته شده است. استفاده از روی باعث می‌شود تا مقاومت محصول فولادی در برابر خوردگی و زنگ زدن افزایش یابد. در نتیجه از جمله کاربرد ناودانی گالوانیزه می‌توان به امکان استفاده از آن در شرایط مختلف آب و هوایی و در بخش‌های متفاوت صنعت و ساختمان اشاره کرد.

کاربرد ناودانی سنگین یا UNP
کاربرد ناودانی سنگین در ساختمان‌سازی چیست؟ همان‌طور که اشاره شد، در ساخت و تولید انواع ناودانی می‌توان از ورق‌هایی با ضخامت‌های مختلف استفاده کرد. به همین دلیل، می‌توان گروه‌بندی دیگری نیز برای این ناودانی‌ها بر اساس وزن در نظر گرفت: ناودانی‌های سبک و ناودانی‌های سنگین. ناودانی سبک همان ناودانی مشبک است که در قسمت‌های قبلی کاربرد آن را بررسی کردیم. ناودانی سنگین قابلیت تحمل وزن بالاتری دارد و به همین جهت از آن برای موارد متفاوتی استفاده می‌گردد.

کاربرد ناودانی سنگین در ساختمان‌سازی:

ساختن تیرها و ستون‌های ساختمانی
تولید تجهیزات صنعتی
ساخت خودروهای سنگین
ساخت یدک‌کش‌ها
به عنوان بکسل در یدک‌کش‌ها
به عنوان متصل‌کننده‌ و نگهدارنده بدنه
در باربند کامیون‌ها به منظور استحکام‌بخشی به اتاق باربند

کاربرد ناودانی وال پست
وال پست نوعی چهارچوب از جنس پروفیل، ناودانی یا نبشی است که به منظور توزیع صحیح نیروهای وارد بر دیوار در سازه استفاده می‌شود. با استفاده از وال پست ضمن افزایش استحکام دیوارهای سازه در برابر نیروهای وارده، می‌توان عملکرد آن‌ها را نیز یکپارچه کرد.

کاربرد ناودانی در نمای ساختمان
یکی از موارد کاربرد ناودانی‌ در ساختمان سازی، استفاده از آن در نمای سازه است. جالب است بدانید که ناودانی‌های ساخته شده از فلز آلومینیوم، در اجرای نماهای مدرن و زیرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. چرا که برای زیرسازی‌های نما که در حقیقت بنیان و شالوده اصلی نما محسوب می‌شود، (استراکچرنما) از مقاطع و مصالح گوناگونی بسته به نوع پوشش نهایی در نما و سیستم نصب آن استفاده خواهد شد.

کاربرد ناودانی در سازه
از دیگر کاربرد ناودانی در ساختمان‌سازی می‌توان به استفاده از آن برای ساخت چهارچوب و قاب درب‌ها و پنجره‌ها اشاره کرد. درب و پنجره در ساختمان در حقیقت به عنوان ورودی هر محل، به منظور تهویه‌ی هوا یا ارتباط با سایر فضاها مورد استفاده قرار می‌گیرند. لذا قاب یا چهارچوبی که بتوان از طریق آن درب یا پنجره را در دیوار مورد نظر متصل نمود، از الزاماتی است که با استفاده از ناودانی قابل اجرا است.

کاربرد ناودانی در ساخت پشت بام
در سقف‌های سبک، ناودانی به عنوان پشتیبان عرشه سقف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع ناودانی که به ناودانی شیروانی هم معروف است، آب موجود در پشت بام را به سمت زمین هدایت می‌کند.

کاربرد ناودانی در ساخت سازه‌های فولادی
ناودانی‌ها به همراه تیرآهن و سایر مقاطع فولادی در ساخت ساختمان‌های مختلف تجاری و مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر آن امکان استفاده از این محصول به‌صورت ناودانی تیرچه، تسمه و مهاربند هم وجود دارد.

کاربرد ناودانی در ساخت چارچوب در و پنجره
استفاده از ناودانی در ساخت چهارچوب در و پنجره باعث افزایش استحکام و ایمنی می‌شود. برای این منظور‌ ابتدا چهار ناودانی برش خورده و بعد از اتصال به یکدیگر روی در یا پنجره نصب می‌شوند.

کاربرد ناودانی آلیاژی در تیر حمال
تیرهای حمال در بعضی از پروژه‌های ساختمانی به عنوان حامل و حمایت‌کننده نماسازی و زیبایی ساختمان به کار می‌روند. اینجا است که کاربرد ناودانی در ساختمان سازی مشخص می‌شود. باید بدانید که امکان استفاده از ناودانی به عنوان تیر حمال در ساختمان‌هایی با قاب چوبی وجود دارد. در این حالت برای افزایش هرچه بیشتر مقاومت، تیرهای چوبی را درون ناودانی ساختمان قرار می‌دهند. با این کار ضمن افزایش مقاومت و استحکام سازه، امکان اتصال آسان‌تر اجزای مختلف به تیر نیز فراهم می‌شود.

کاربرد ناودانی در ساخت سقف
در این بخش از مقاله کاربرد ناودانی در ساختمان‌ سازی، به بررسی نحوه‌ی استفاده از این محصول در ساخت سقف می‌پردازیم. جالب است بدانید که می‌توان از ناودانی فولادی به عنوان تیرچه در سقف‌های سبک هم استفاده کرد. از آنجایی که ناودانی‌ها در مقایسه با انواع تیرهای چوبی کوچک‌تر و سبک‌تر هستند و مقاومت بالاتری هم دارند، فشار بیشتری را تحمل می‌کنند. در حقیقت این تحمل فشار بیشتر از مهم‌ترین مزیت‌های ناودانی محسوب می‌شود.

کاربرد ناودانی در ساخت دیوار
در بسیاری از سازه‌های فولادی، ناودانی در نقش یک پشتیبان عمودی عمل می‌کند. علاوه بر آن امکان استفاده از ناودانی به عنوان اجزای افقی دیوار به منظور ایجاد نقاطی برای اتصال (وال پست) هم وجود دارد. استفاده از ناودانی در ساخت دیوار باعث افزایش مقاومت و استحکام سازه شده و از تاب خوردگی و پیچ‌خوردگی آن هم جلوگیری می‌کند.

کاربرد ناودانی در ساخت خرپا
از مهم‌ترین کاربرد ناودانی در ساختمان‌سازی می‌توان به استفاده از آن در ساخت خرپا اشاره کرد. خرپا سازه‌ی فلزی مثلثی شکل است که برای ایجاد مقاومت در برابر فشارهای خارجی در سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای ساخت خرپا از ناودانی UNP که به ناودانی اروپایی معروف است، استفاده می‌‌شود. این محصول وزن بالاتر و در عین حال مقاومت بیشتری هم دارد. این مسئله باعث می‌شود که ناودانی اروپایی به بهترین گزینه برای ساخت خرپا، تیرها و ستون‌ها تبدیل شود.

کاربرد ناودانی در ساخت شاسی خودرو
در این بخش از مقاله کاربرد ناودانی در ساختمان سازی، به بررسی نقش این محصول در ساخت شاسی خودرو می‌پردازیم. نوع خاصی از ناودانی‌ها به صورت اختصاصی برای استفاده در قاب وسایل نقلیه‌ی مختلف ساخته می‌شوند. در اینصورت برای این که امکان انجام عملیات‌های مربوطه روی این ناودانی‌ها وجود داشته باشد، به اندازه‌های مشخصی برش می‌خورند. برای این منظور از ناودانی فولادی سنگین در ریل‌های اصلی و ناودانی‌های فولادی سبک در داخل آن‌ها استفاده می‌شود.

کاربرد ناودانی در ساخت تأسیسات دریایی
استفاده از فولاد ضدزنگ در مراحل مختلف ساخت ناودانی، باعث شده تا این محصول به گزینه‌ی ایده‌آلی برای پروژه‌های دریایی مختلف اعم از ساخت اسکله، شناور، سکوی نفتی و… تبدیل شود. از جمله ویژگی‌های ناودانی مورد استفاده برای ساخت تأسیسات دریایی می‌توان به دوام و استحکام بالا و مقاومت فوق‌العاده در برابر خوردگی و زنگ ‌زدگی اشاره کرد.
کاربرد ناودانی در ساختمان سازی زیاد است. شاید قابل رؤیت‌ترین کاربرد این پروفیل‌ها در فریم و چهارچوبی باشد که برای درب و پنجره‌ی ساختمان استفاده می‌شود. اما مصارف دیگر نظیر ساخت خرپا، ستون، اسکلت نما و … نیز از موارد کاربرد ناودانی محسوب می‌شوند. البته برای اجرای هدف، باید به موارد متعددی از جمله جنس، ضخامت و مشخصاتی نظیر میزان تحمل فشار وارده و… هم توجه کنید.

تفاوت نبشی و ناودانی
تفاوت نبشی و ناودانی از نظر ظاهر: ظاهر نبشی و ناودانی با یکدیگر تفاوت دارد. ظاهر نبشی به صورت L و ناودانی به شکل U است. به همین خاطر تشخیص آن ها بسیار آسان است.

تفاوت نبشی و ناودانی در جنس: تنوع تولید نبشی بسیار بالاست؛ نبشی ها را می توان از جنس پلیمر، گالوانیزه، پلاستیک، آلومینیوم، فولاد و غیره در بازار پیدا کرد. این در حالی است که تنوع در ناودانی بسیار کم بوده و انواع رایج آن از جنس فولاد، آلومینیوم و گالوانیزه است.

تفاوت نبشی و ناودانی در استاندارد: استانداردهایی با شماره متفاوت برای این دو پروفیل در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال برای نبشی از استاندارد DIN 1022 و BS EN 10056 و برای ناودانی از استاندارد DIN 1026 و BS EN 10279 استفاده می شود.

تفاوت نبشی و ناودانی در سطح مقطع: وجود بال، وجه اشتراک بین نبشی و ناودانی است اما باید بدانید که نبشی جان ندارد. در نبشی دو بال به صورت کاملا مستقیم به هم وصل شده اند اما در ناودانی دو بال توسط جان در زاویه 90 درجه به هم متصل شده است.

تفاوت نبشی و ناودانی در کاربرد: به دلیل تفاوت در مواد به کاررفته، اجزا و غیره، کاربرد نبشی و ناودانی با هم فرق دارد.